De komende jaren zullen steeds meer woningen verwarmd worden met een warmtepomp. Vanaf 2026 is het verplicht om bij het vervangen van de cv-ketel je huis (evt. gedeeltelijk) te verwarmen met een warmtepomp. Lees je over warmtepompen dan gaat het vrijwel altijd over maar 1 soort, namelijk lucht/water warmtepompen. Maar er zijn meer soorten warmtepomp. Welke zijn dat? Welke kies je? Welke heb je nodig bij het zonnewarmtenet? En wat is een hybride warmtepomp? Hier de verschillende warmtepompen met de voor- en nadelen op een rijtje.
De lucht/lucht warmtepomp
Deze warmtepomp heeft een buiten- en een binnenunit. De buitenunit haalt warmte uit de buitenlucht. De binnenunit blaast de warme lucht naar binnen. Deze warmtepomp werkt hetzelfde als een airconditioning; in de winter kan deze als verwarming worden gebruikt en in de zomer als airco.
| Voordelen lucht/lucht warmtepomp | Nadelen lucht/lucht warmtepomp |
| In aanschaf goedkoper dan andere warmtepompen | Op koude dagen geeft deze warmtepomp onvoldoende warmte af |
| In de winter verwarmen, in de zomer koelen | Als hoofdverwarming ongeschikt: te weinig rendement. |
| De kamer is snel warm | Veel elektriciteit nodig |
| Geen aardgas nodig | Zorgt niet voor warm tapwater (om te douchen bijv) |
| Heeft draaiende onderdelen, heeft onderhoud nodig en gaat relatief minder lang mee. | |
| Buitenunit maakt geluid |
De lucht/water warmtepomp
Ook deze warmtepomp heeft een buiten- en een binnenunit. De buitenunit haalt warmte uit de buitenlucht. De binnenunit verwarmt hiermee middels een warmtewisselaar water dat naar het verwarmingssysteem gaat. Ook wordt in een boilervat tapwater verwarmd, voor douche en warm kraanwater.
| Voordelen lucht/water warmtepomp | Nadelen lucht/water warmtepomp |
| Energiezuinig, kan ongeveer driekwart van de warmte uit de buitenlucht halen | Als de woning niet heel goed geïsoleerd is, niet voldoende rendement. Dan is ook een cv-ketel op gas erbij nodig. |
| In een heel goed geïsoleerde woning voldoende rendement om hele jaar te verwarmen | Voor slecht geïsoleerde woningen is deze warmtepomp niet geschikt. |
| Verwarmt ook tapwater | Speciale radiatoren nodig en/of vloerverwarming |
| Geen aardgas nodig | Heeft draaiende onderdelen, heeft onderhoud nodig en gaat relatief minder lang mee. |
| Buitenunit maakt geluid |
De water/water warmtepomp
Deze is geschikt voor de zonnewarmte-methode (zie tekst onder tabel)
Deze warmtepomp haalt de warmte niet uit de lucht maar uit water: meestal het grondwater, ook wel WKO genoemd (warmte-koude-opslag). De watervoerende laag is een open bron van grondwater dat zich diep in de bodem bevindt. Het water wordt opgepompt, en de warmte ervan wordt middels een warmtewisselaar in de binnenunit afgegeven aan het water voor de verwarmingsinstallatie en aan het boilervat voor warm tapwater. Het afgekoelde water wordt naar de koude-opslag onder de grond geleid. Hiermee kan in de zomer de woning worden gekoeld. De kosten voor de diepe grondboring zijn hoog.
| Voordelen water/water warmtepomp | Nadelen water/water warmtepomp |
| De temperatuur van het grondwater is vrijwel constant, daardoor heeft deze warmtepomp een hoog rendement | Duur in aanschaf, met name de kosten van boring naar diepe grondwaterlagen zijn hoog. |
| Zorgt in de winter voor verwarming en in de zomer voor koeling | |
| Het buitengedeelte boven de grond neemt weinig ruimte in | |
| Geen aardgas nodig | |
| In een heel goed geïsoleerde woning voldoende rendement om hele jaar door te verwarmen | |
| Verwarmt ook het tapwater | |
| Geen buitenunit die geluid maakt |
De water/water warmtepomp in combinatie met PVT-panelen en aansluiting op WKO buurtwarmtenet
Dit is de zonnewarmte-methode
Dit is de combinatie die gebruikt wordt bij het zonnewarmtenet in het Ramplaankwartier in Haarlem. Voor deze wijk wordt een gezamenlijke WKO geboord. De kosten hiervan worden door de rijksoverheid en de gemeente betaald. Vanuit deze WKO worden leidingen door de wijk gelegd (een buurtwarmtenet) waardoor water van 10-20 graden wordt aangevoerd naar de woningen. De water/water warmtepomp in de woningen verwarmt dit naar 30-55 graden, voor het verwarmingssysteem en het tapwater.
Naast warmte uit het grondwater wordt warmte gehaald uit PVT-panelen op de daken.
PVT-panelen zijn speciale panelen die naast elektriciteit ook warmte opwekken. Hieruit kan de warmtepomp in de woning in de zomer, lente en herfst voldoende warmte halen. De PVT-panelen leveren dus ook elektriciteit, voldoende voor het jaarlijkse elektraverbruik van de warmtepomp.
| Voordelen water/water warmtepomp + PVT en aansluiting op WKO buurtwarmtenet | Nadelen water/water warmtepomp + PVT en aansluiting op WKO buurtwarmtenet |
| De temperatuur van het buurtwarmtenet in de winter is vrijwel constant, daardoor heeft deze warmtepomp een hoog rendement | PVT-panelen en installatiekosten voor warmtepompinstallatie zijn vrij duur in aanschaf |
| Zorgt in de winter voor verwarming en in de zomer voor koeling | Voor koeling in de zomer zijn vloerverwarming of lage-temperatuur-radiatoren nodig |
| Het buitengedeelte neemt boven de grond weinig ruimte in, dat zijn namelijk de PVT-panelen op het dak | Voor PVT-panelen is ruimte nodig op het dak |
| Geen aardgas nodig | |
| In een redelijk geïsoleerde woning voldoende rendement om hele jaar door te verwarmen | |
| Verwarmt ook het tapwater | |
| De kosten voor de boringen voor de WKO en de aanleg van het buurtwarmtenet worden betaald door rijksoverheid en gemeente. | |
| Woning hoeft niet heel goed geïsoleerd te zijn, en niet per se vloerverwarming nodig. | |
| Vrijwel geen extra elektriciteit nodig vanwege hoog rendement en elektriciteitsopwek uit PVT-panelen | |
| Kosten na aanschaf zijn laag: elektrakosten blijven vrijwel gelijk, geen gaskosten, betaling voor warmtelevering aan Buurtwarmte (dus geen kosten voor warmtelevering van externe energieleverancier) | |
| Geen buitenunit die geluid maakt | |
| PVT-panelen zijn geluidloos, onderhoudsvrij en hebben een lange levensduur |
De bodem/water warmtepomp
Deze warmtepomp haalt de warmte uit de warmte onder de grond. Hiertoe moeten buizen onder de grond worden aangebracht met daarin water met antivriesmiddel. De vloeistof wordt verwarmd door de warmte in de bodem. Dit wordt ook wel geothermie of aardwarmte genoemd. De warmtepomp verwarmt zo het verwarmingswater en het tapwater.
De buizen kunnen horizontaal of verticaal in de bodem worden aangebracht.
In de zonnewarmte-methode worden PVT-panelen gebruikt die een vergelijkbare functie hebben als de hier bovengenoemde buizen onder de grond. Aan de onderzijde van de PVT-panelen lopen leidingen met anti-vriesvloeistof die de warmte uit de lucht en de zon opnemen en naar de warmtepomp brengen.
| Voordelen bodem/water warmtepomp | Nadelen bodem/water warmtepomp | |
| Horizontaal buizenstelsel | Geen aardgas nodig | Vlak onder de grond koelt het water af waardoor het rendement afneemt |
| Zorgt in de winter voor verwarming en in de zomer voor koeling | Voor een horizontaal buizenstelsel is een groot oppervlak nodig waar dan geen bomen of planten kunnen groeien | |
| De boor- en graafkosten zijn laag, vergeleken met verticale buizen | ||
| Geen buitenunit die geluid maakt | ||
| Verticaal buizenstelsel | Geen aardgas nodig | Kosten van diepe boringen zijn hoog |
| Constant rendement, omdat de temperatuur in diepe lagen van de bodem vrijwel constant is | ||
| Zorgt in de winter voor verwarming en in de zomer voor koeling | ||
| Koelen vraagt weinig energie | ||
| Geen buitenunit die geluid maakt |
Wat is dan een hybride warmtepomp?
Een warmtepomp wordt hybride genoemd als deze is aangesloten op een cv-ketel. Het woord ‘hybride’ slaat op de situatie: namelijk twee apparaten die zijn gekoppeld. De cv-ketel springt in die situatie op de koude dagen bij.
In de meeste gevallen waarin wordt gesproken over een hybride warmtepomp wordt een lucht/water warmtepomp bedoeld die aangesloten is op een (HR) cv-ketel. Bij deze lucht/water warmtepomp zorgt de cv-ketel dan ook voor het warme tapwater.
Ook een water/water warmtepomp kan hybride worden gebruikt. Als je hierbij PVT-panelen hebt, kunnen deze het warme tapwater verzorgen, dat wordt opgeslagen in een boilervat.
In een redelijk geïsoleerde woning zorgt een warmtepomp het grootste deel van het jaar voor voldoende verwarming. Het water dat door het verwarmingssysteem stroomt heeft een temperatuur tussen de 35 en 50 graden. Als met deze watertemperatuur de woning niet voldoende warm kan worden, dan is nog een cv-ketel naast de warmtepomp nodig. Je bent dan nog niet gasloos, maar je hebt dan wel gemiddeld 70 % minder gasverbruik.
Tot slot over de zonnewarmte-methode
In de zonnewarmtemethode is de eindsituatie:
- Een voldoende (tot goed of heel goed) geïsoleerde woning
- Met (indien mogelijk) PVT-panelen op het dak
- Een water/water warmtepomp met boilervat
- Aangesloten op de WKO via het buurtwarmtenet
Voordat het buurtwarmtenet en de WKO aangelegd zijn, en je woning erop aangesloten kan worden, zijn we wel een paar jaar verder. Wat kun je dan nu al doen?
Wil je nu al flink minder gas gebruiken?
Zorg dan dat je je woning voldoende isoleert – vraag een zonnewarmte-advies aan – en overweeg om al PVT-panelen en een water/water warmtepomp aan te schaffen. Tot het buurtwarmtenet er ligt, kun je dan de cv-ketel erbij houden, dus een hybride-situatie. Als je woning nog niet zo goed is geïsoleerd zal de cv-ketel wat vaker aangaan. Hoe meer je isoleert, hoe minder de cv-ketel nog nodig is.
Na aansluiting op het buurtwarmtenet kan de cv-ketel weg, je krijgt nu immers in de winter warmte uit het buurtwarmtenet geleverd dat al 10-20 graden is.
Uitzonderingen zijn monumenten of andere woningen die heel moeilijk voldoende te isoleren zijn. Onvoldoende geïsoleerde woningen houden de cv-ketel er gewoon bij, dus blijven hybride verwarmen.
Een goed geïsoleerde woning kan met wat meer PVT-panelen al gasloos, ook als het buurtwarmtenet er nog niet ligt. Dat is fijn voor de planeet en voor de portemonnee!
Bronnen:
Verbeterjehuis.nl, Feenstra.com