Blog – Onderzoek naar andere aanpak – Zonnewarmte Ramplaankwartier

Korte geschiedenis

Zoals de meeste wijkgenoten wel weten heeft team Zonnewarmte onlangs het project flink moeten aanpassen, zie link. Momenteel zitten we midden in een interessante zoektocht en we willen jullie graag regelmatig hiervan een update geven.

Wat onderzoeken we momenteel?

We onderzoeken en vergelijken momenteel een flink aantal oplossingen. Een aantal oplossingen zijn afgevallen:

lucht-water-warmtepompen en airco’s zijn afgevallen omdat het geen stille oplossingen zijn, de buitenunits verrommelen het aanzicht in de wijk én ze hebben een relatief hoog elektriciteitsverbruik, wat de netcongestie kan verergeren;
midden- en hoge temperatuur wijknetten zijn afgevallen vanwege te hoge kosten.

De oplossingen die we nu nog onderzoeken werken allemaal met een water-water-warmtepomp in elke woning, in combinatie met gesloten bodemlussen en/of PVT-panelen.

Die water-water-warmtepomp krijgt lauwe startwarmte en verwarmt dat met behulp van elektriciteit zodat het geschikt is voor verwarming of warm tapwater. Maar waar komt die lauwe startwarmte precies vandaan? Dat komt óf van een bodemlus of vanaf PVT-panelen op het dak (of een combinatie van beide). PVT genereert warmte vanuit de lucht en vanuit zoninstraling. Een bodemlus genereert warmte vanuit de bodem: dieper in de grond is een stabiele temperatuur waaruit de bodemlus warmte haalt.

We onderzoeken momenteel hoeveel bodemlussen we in de wijk kunnen plaatsen, zonder dat deze ‘elkaar in de weg’ gaan zitten. Daarmee bedoelen we dat ze geen bodemwarmte van elkaar afvangen (interferentie). Ook kijken we naar de zogenoemde energiebalans: trekken we niet collectief te veel warmte uit de bodem die niet geregenereerd kan worden? Dit onderzoek wordt momenteel uitgevoerd door GroenHolland.

Daarnaast kijken we voor elke oplossing ook naar:

Is de oplossing daadwerkelijk goedkoper dan gas (liefst flink goedkoper)?
Hoeveel CO2 bespaart de oplossing ?
Hoe past de oplossing (letterlijk) in de wijk en in de woningen? Dit gaat vooral over de plaatsing van apparatuur in de buitenruimte en in de woningen.
Hoe betrouwbaar is de oplossing?
Hoe organiseren we het eigendom?
Hoe kunnen we onze wijkgenoten ontzorgen?

In dit blog houden we je op de hoogte van ons onderzoek.

Oplossing 1: Bodemlussen en PVT gedeeld met een woningblok

Hoeveel woningen – Dit is een oplossing waarbij maximaal 12 woningen dezelfde bodemlussen en eventueel PVT delen. Deze woningen hebben samen één centrale verdeelkast nodig, die bijvoorbeeld ergens tegen een schuur of in een plantsoentje staat.
Bodemlus – Onder de verdeelkast zitten meerdere gesloten bodemlussen, tot honderden meters diep.
PVT – Op de daken van die woningen komt, indien nodig, PVT te liggen. De warmte uit die PVT gaat eerst over de daken of onder de regengoot, naar de centrale verdeelkast (het gaat dus niet per woning via het dak naar binnen).
Startwarmte – Samen wekken de gesloten bodemlussen en eventueel PVT genoeg startwarmte op voor 12 woningen. Vanaf die verdeelkast gaat de startwarmte, langs de regengoten of via de stoep en dan langs de regenpijpen naar de water-water-warmtepomp in elke woning. De warmtepomp in de woning verhoogt die startwarmte, met behulp van elektra, vervolgens tot woonkamertemperatuur.
Moet het hele blok meedoen – Niet alle woningen uit dat blok hoeven mee te doen, maar het is wel handiger.
Eigendom – In deze variant zijn de bodemlussen, de warmtepomp en de eventuele PVT eigendom van ons gezamenlijke warmtebedrijf. Bijkomend voordeel is dat ons warmtebedrijf dan gebruik kan maken van elektriciteit tegen grootverbruikerstarieven en elektriciteit gunstig kan inkopen. Dit maakt het, samen met het collectieve inkoopvoordeel voor de apparatuur, financieel aantrekkelijk.
Onderzoek – We hebben tot nu toe vooral gekeken of dit concept financieel gunstig is voor bewoners. Dat lijkt tot nu toe het geval. We gaan nu ook kijken naar de technische haalbaarheid: Kunnen er zoveel bodemlussen in de wijk geplaatst worden? Hoe past dit systeem in de hele wijk? Hoe ziet de aansluiting van de verdeelkast op de woningen eruit? Hoe ziet de installatie in de woning eruit? Als de technische haalbaarheid getoetst is, gaan we een meer gedetailleerde kostenraming maken om tot een duidelijk kostenplaatje te komen.

Oplossing 2: Gedeelde bodemlus voor meerdere woningen

Hoeveel woningen – Dit systeem is geschikt voor enkele woningen die samen één of meer bodemlussen gebruiken. Afhankelijk van de boordiepte en de hoeveelheid bodemlussen levert dat warmte op voor meerdere woningen. Dit wordt al toegepast bij appartementen. Wij kijken of dit ook toepasbaar is voor rijtjeshuizen.
Eigendom – In deze variant zijn de woningeigenaren in principe zelf eigenaar van de warmtepomp en van de aansluiting op de bodemlussen.
Voordelen – Waarom is dit gunstiger dan per woning een individuele bodemlus aanleggen? Kort gezegd: door deze samenwerking hoeven er minder bodemlussen geboord te worden die bovendien per stuk wat dieper zijn. Minder boringen verlagen de kosten en mogelijk ook de interferentie. Dieper boren betekent daarnaast ook dat er relatief iets meer warmte gegenereerd kan worden omdat voor de bodem geldt: hoe dieper, hoe warmer.

Oplossing 3: Bodemlus voor één woning, in serie aangelegd

Deze oplossing is bekend: één woning krijgt een eigen gesloten bodemlus, voldoende voor de eigen warmtevraag.
Op individuele basis is dit relatief duur. Het voordeel ontstaat als veel woningen tegelijk een bodemlus aanleggen. Dan kunnen de kosten aanzienlijk dalen. De kosten van een boring zijn vooral de tijd voor en na de boring: de boorplek vrijmaken, de installatie naar de lokatie brengen, opbouwen, werkvoorbereiding, en na de boring afbouwen en weer verplaatsen. Als dit binnen korte afstanden in serie kan plaatsvinden, kunnen de kosten aanzienlijk dalen.
We onderzoeken hier vooral: hoe groot is dit kostenvoordeel, en welke voorwaarden moeten gerealiseerd worden om deze kostenvoordelen te verzilveren.

Oplossing 4: PVT-per-woning

Alleen PVT – Bij deze oplossing heeft elke woning zijn eigen PVT, en dus geen bodemlus. Deze oplossing was ook onderdeel van het oorspronkelijke Zonnewarmte-wijknet. Dit wijkbrede warmtenet komt er niet, en daarom is de woning alleen op PVT aangewezen. Hierdoor moet er meer PVT op het dak in vergelijking met de situatie dat er ook op een warmtenet wordt aangesloten.
Vaak propaan-warmtepomp nodig – Om zeker te weten dat je je woning ook op koude winterdagen warm krijgt, is het sterk aanbevolen om een nieuwe generatie propaan-warmtepomp te nemen, want oudere warmtepompen werken alleen als je woning:
- én voldoende is geïsoleerd, minimaal tot label C
- én LT-ready is, dus je hebt vloerverwarming of lage-temperatuur radiatoren in de woonkamer.
Onderzoek – Momenteel onderzoeken van de nieuwe generatie propaan-warmtepompen de precieze kenmerken, zoals afmetingen en prijzen. We zijn van plan een uitvraag te doen bij aanbieders om een zo scherp mogelijke prijs te krijgen. Dit doen we pas als we ook met de andere oplossingen zover zijn om een marktuitvraag te doen.

Deur-aan-deur brief van HR-Energy met aanbod voor PVT-systeem: Let op!

Deze week viel bij veel woningen een aanbieding op de mat van HR-Energy. We krijgen daar veel vragen over. Dit is op zich een prima optie, maar let op:

Deze brief en aanbieding is niet afgestemd met het Zonnewarmte projectteam
Dit is géén propaan-warmtepomp en werkt dus alléén als je woning:
- voldoende is geïsoleerd: label C of beter
- én klaar is voor lage temperatuurafgifte van je verwarming, bijvoorbeeld door vloerverwarming of lage-temperatuur radiatoren in de woonkamer.
Door deze optie te kiezen kun je niet langer meedoen met de andere technieken. Met de kennis van nu lijken die financieel gunstiger, maar het onderzoek loopt nog en duurt nog minimaal een paar maanden.
HR-Energie rekent een gunstige terugverdientijd van 9 jaar voor. Wij zien in onze berekeningen ook dat een PVT systeem duidelijk goedkoper is dan gas, maar een terugverdientijd van 9 jaar lijkt onrealistisch. Liever kijken wij naar het ‘Niet Meer Dan Anders’ principe. Met andere woorden: hoeveel goedkoper (of duurder) is het dan gas.

_{Liever kijken wij naar het ‘Niet Meer Dan Anders’ principe. Met andere woorden: hoeveel goedkoper (of duurder) is het dan gas

Uitgaande van een investering van € 19.500, is een terugverdientijd van 9 jaar onmogelijk. Dan zou je per maand €180 goedkoper uit moeten zijn (€ 19.500 gedeeld door 9 x 12 maanden). Het lijkt erop dat in deze berekening niet de elektriciteitskosten voor de warmtepomp in zitten. De salderingsregeling wordt afgebouwd, waardoor niet iedere opgewekte kWh van de PVT-panelen zomaar kan worden weggestreept tegen het verbruik van de warmtepomp. In de koude maanden is de kWh-opbrengst van de PVT panelen laag, en het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp juist hoog.

Wij rekenen liever anders: is de oplossing duurder of goedkoper dan gas? In een dergelijke berekening nemen we ook de afschrijvings- en financieringslasten mee (en je zult bijvoorbeeld na 15 jaar echt een nieuwe warmtepomp moeten kopen!). En we kijken dus naar alle kosten die je maakt om warmte met je warmtepomp te genereren, dus ook de reële elektriciteitskosten. Dan komen we uit op een bedrag van tussen de €20-30 per maand goedkoper dan gas, afhankelijk van de situatie. Nog steeds zeer de moeite waard!}

Informeer goed naar de aannames die deze aanbieder hierover doet.

Altijd een water-water-warmtepomp in de woning

Warmtepomp in plaats van cv-ketel – Elke woning krijgt een water-water warmtepomp, bijvoorbeeld op de plek waar nu je cv-ketel hangt. Moderne warmtepompen worden steeds kleiner maar nog steeds is zo’n warmtepomp wel iets groter dan de gemiddelde cv-ketel. Er is gelukkig veel ervaring om dit toch passend te krijgen.
Elektriciteit voor de warmtepomp – Die warmtepomp krijgt vanaf buiten lauwe startwarmte en met behulp van een beetje elektriciteit maakt de warmtepomp daar woonkamerwarmte van.
Isoleren – Moderne warmtepompen (zogenaamde ‘propaan-warmtepompen’) kunnen tot wel 70°C woonkamerwarmte opwekken. Maar dat kost je, zeker op koude winterochtenden, flink veel elektra. Daarom is het erg aan te raden om voldoende te isoleren, label C of beter, want dan kan volstaan worden met een lagere afgifte-temperatuur van bijvoorbeeld 55°C of nog lager in de woonkamer. Link naar energieadvies aanvragen.
Oudere warmtepompen – De oudere generatie warmtepompen halen meestal maar 40 of max 50°C, maar daarmee krijg je matig geïsoleerde woningen zonder vloerverwarming niet warm op koude winterdagen. Oudere warmtepompen werken dus alleen als je woning:
- voldoende is geïsoleerd: label C of beter
- én klaar is voor lage temperatuurafgifte van je verwarming, bijvoorbeeld door vloerverwarming of lage-temperatuur radiatoren in de woonkamer.
Liggend boilervat – Warmtepompen kunnen in tegenstelling tot cv-ketels niet ineens grote hoeveelheden warm tap/douche-water produceren. Daardoor is het nodig om in elke woning ook een boiler-buffervat te plaatsen voor de slimme opslag van warm water. Voor een gemiddeld gezin in een krappe woning is dat een liggende (of staande) mini-tank van 240 liter. Dat past bijvoorbeeld in de lage rand van een zolder.
Koeling – Groot voordeel van dit systeem is dat je er ook (in beperkte mate) mee kan koelen in de zomer, mits je woning LT-ready is, dus vloerverwarming of een lage-temperatuur radiator.